5+2+4 πράσινες δράσεις βιοποικιλότητας στο ελληνικό σχέδιο για το ταμείο Ανάκαμψης., Ποια έργα προτείνονται, η μοναδική στην ιστορία της χώρας χρηματοδότηση και τα επόμενα βήματα
Την ώρα που η κυβέρνηση δέχεται τα πυρά της αντιπολίτευσης και περιβαλλοντικών οργανώσεων για τη διάταξη που εισηγείται στο νομοσχέδιο περί δημοσίων συμβάσεων και αφορά τη θέσπιση ειδικής διαδικασίας έγκρισης επενδύσεων σε περιοχές Natura και υποπεριοχές ήπιας προστασίας, κανείς δεν φαίνεται να μπαίνει στον κόπο να ασχοληθεί με την ουσία αντί με τα νομοθετικά κείμενα.
Και η ουσία στην προστασία της βιοποικιλότητας είναι όσα γίνονται ή όχι, όσα μπορούν να γίνουν και το πώς και με πόσα χρηματοδοτούνται οι δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος.
Εδώ η κυβέρνηση έχει κάνει έναν σχεδιασμό που εντυπωσιάζει, αλλά εδώ και λίγο καιρό, περιέργως, δεν τον προβάλλει…
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με όσα έχουν ανακοινωθεί, το ΥΠΕΝ έχει εισηγηθεί να ενταχθούν 11 σημαντικές και εμβληματικές δράσεις προστασίας της βιοποικιλότητας και των περιοχών Natura στο ελληνικό σχέδιο για το Ταμείο Ανάκαμψης. Και μάλιστα αυτή η πρόταση δεν περιλαμβάνει το άλλο μεγάλο «πράσινο έργο» του εθνικού σχεδίου αναδάσωσης, το οποίο αποτελεί ξεχωριστό πυλώνα στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με ξεχωριστό προϋπολογισμό.
Πού πηγαίνουν 160 εκατ. Ευρώ για τη βιοποικιλότητα
Συνολικά όπως είχε ανακοινώσει ο τότε ΥΠΕΝ Κωστής Χατζηδάκης, η κυβέρνηση πρότεινε στις Βρυξέλλες ένα συνολικό πλάνο για ενίσχυση των προστατευόμενων περιοχών και της βιοποικιλότητας ύψους 160 εκατομμυρίων ευρώ!
Και σε αυτό δεν περιλαμβάνονται οι δράσεις που θα ενταχθούν στο επόμενο ΕΣΠΑ.
Μάλιστα η δέσμευση αυτή της κυβέρνησης προβλήθηκε όχι μόνο από τον αρμόδιο Υπουργό αλλά και από το Μέγαρο Μαξίμου και τον Πρωθυπουργό, καθώς αποτελεί πλέον κεντρικό κυβερνητικό επιχείρημα – στο πλαίσιο του πράσινου οικολογικού προφίλ που καλλιεργεί – ότι ποτέ καμία κυβέρνηση δεν σχεδίασε ένα συνολικό σχέδιο τέτοιου ύψους για την βιοποικιλότητα στη χώρα!
Το economix.gr αποκαλύπτει σήμερα τις προτάσεις έργων που κατέθεσε η Ελληνική Κυβέρνηση στις Βρυξέλλες για ενίσχυση της βιοποικιλότητας, σε συνέχεια των ρεπορτάζ μας για το Ταμείο Ανάκαμψης, όπως για τα θέματα υδάτων και λυμάτων ή για τις απόψεις της Κομισόν για τις πράσινες δράσεις της κυβέρνησης.
Οι πηγές μας δεν επιβεβαιώνουν το περιεχόμενο τυχόν παρατηρήσεων των Βρυξελλών πάνω στις προτάσεις αυτές της ελληνικής κυβέρνησης για τις περιοχές Natura. Ωστόσο θυμίζουμε ότι αφενός η χώρα είναι πολύ πίσω σε σχέση με την κοινοτική νομοθεσία στο συγκεκριμένο ζήτημα (ακόμη και με αποφάσεις του Ευρωδικαστηρίου στις πλάτες μας) και αφετέρου το δίκτυο περιοχών Natura και η προστασία της βιοποικιλότητας (με κορμό τις κοινοτικές οδηγίες για τα πουλιά και τα προστατευόμενα είδη) αποτελούν εμβληματική κοινοτική πρωτοβουλία και ίσως το θεωρούμενο ως πιο πετυχημένο ευρωπαϊκό project στην ιστορία. Οπότε δύσκολα οι Βρυξέλλες θα κόψουν δράσεις διατήρησης και προστασίας της βιοποικιλότητας από το ταμείο Ανάκαμψης, αν μπορούν να ολοκληρωθούν μέχρι το 2026 και δεν δημιουργούν εξαρτήσεις (οικονομικές) από το κράτος μετά την ολοκλήρωση του Ταμείου.
Και πρέπει να σημειώσουμε ότι στο ΥΠΕΝ δούλεψαν πολύ για όλα αυτά, υπό τον συντονισμό του διευθυντή του πρώην Υπουργού κ. Παπαγεωργαντά για τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης συνολικά, αλλά ειδικά στο θέμα του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας καθοριστική (και μαραθώνια…) ήταν η συμβολή του πρώην υφυπουργού περιβάλλοντος (νυν χωροταξίας) Νίκου Ταγαρά και του διευθύνοντος συμβούλου του ΟΦΥΠΕΚΑ Κώστα Τριάντη, με μικρότερη συμβολή του ΓΓ Περιβάλλοντος Κων/νου Αραβώση. Το έργο συνεχίζει μέχρι την οριστικοποίηση της ελληνικής πρότασης ο νέος υφυπουργός περιβάλλοντος Γιώργος Αμυράς.
Πέντε δράσεις με πάνω από 120 εκατομμύρια ευρώ αμιγώς για περιοχές Natura και προστατευόμενες περιοχές
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του economix.gr η ελληνική κυβέρνηση ενέταξε στις πράσινες δράσεις, που αντιστοιχούν υποχρεωτικά τουλάχιστον στο 37% του προγράμματος και περιλαμβάνονται στις ελληνικές προτάσεις, πέντε έργα ουσιαστικής ενίσχυσης των προστατευόμενων περιοχών.
Η μεγαλύτερη από αυτές είναι μια δράση που θα μπορούν να «χαίρονται» όλοι οι Έλληνες. Η κυβέρνηση σχεδιάζει τη «Δημιουργία εθνικού δικτύου μονοπατιών και μονοπατιών πεζοπορίας» με προϋπολογισμό 45 εκατομμυρίων ευρώ. Ο περιηγητικός, πεζοπορικός και γενικότερα εναλλακτικός τουρισμός αποτελεί για πολλές χώρες ιδιαίτερα πετυχημένη μορφή τουρισμού. Το ίδιο – και πολύ περισσότερο μάλιστα – ισχύει για τον ειδικό τουρισμό των παρατηρητών πουλιών: το birdwatching, που είναι μια πανίσχυρη τουριστική υπο-κατηγορία. Παράλληλα η Ελλάδα, με την εξαιρετικά μεγάλη ποικιλία ειδών και τοπίων φυσικού περιβάλλοντος, πανίδας και χλωρίδας, αποτελεί ανεκμετάλλευτο πεδίο τέτοιας δραστηριότητας, όπως αποδεικνύουν οι λίγες αλλά πολύ πετυχημένες προσπάθειες που έχουν αναπτυχθεί μέχρι τώρα κυρίως με εσωτερικό τουρισμό. Μάλιστα στην πρόταση της Ελληνικής Κυβέρνησης προς τις Βρυξέλλες τονίζεται ότι «η Ελλάδα είναι ένα ιδανικό μέρος για να έρθουν οι παρατηρητές πουλιών, λόγω του μεγάλου αριθμού ειδών πουλιών που μπορούν να παρατηρηθούν στη χώρα, αλλά και της σπανιότητας πολλών ειδών που λείπουν από άλλα μέρη της Ευρώπης». Θυμηθείτε εδώ τι λέγαμε για την εικόνα που έχουν στις Βρυξέλλες για τη βιοποικιλότητα… Το έργο θα περιλαμβάνει ανάπτυξη εθνικού δικτύου μονοπατιών, ενίσχυση του εναλλακτικού τουρισμού στις περιοχές Natura 2000, αναγνώριση, χαρτογράφηση και σήμανση διαδρομών κατάλληλων για ποδηλασία, στο ήδη υπάρχον επαρχιακό οδικό δίκτυο που ανήκει σε διαφορετικούς βαθμούς δυσκολίας (ήπια, μέτρια, δύσκολη) και βελτίωση χώρων αναψυχής. Για όλες τις σημαντικές περιοχές Natura θα πρέπει να υπάρχει βασική υποδομή για στάσεις και αναψυχή με σεβασμό στο περιβάλλον, έτσι ώστε οι πολίτες να μπορούν να τις επισκέπτονται και να κατανοούν και να αλληλεπιδρούν με την τοπική κοινότητα αλλά και την υπόλοιπη προστιθέμενη αξία των περιοχών Natura. Η βασική φιλοσοφία είναι ότι αυτές οι περιοχές προστατεύονται καλύτερα όταν γνωρίζει ο πολίτης. Σύμφωνα με πληροφορίες που δεν έχουν επιβεβαιωθεί, ειδικά σε αυτόν τον τομέα, κυβερνητικοί παράγοντες εξετάζουν το ενδεχόμενο να υλοποιηθεί ως έργο ΣΔΙΤ (μοναδικό παράδειγμα στα θέματα προστασίας περιβάλλοντος και βιοποικιλότητας, που πιθανώς θα δημιουργήσει κόστος για τους πολίτες…) – κάτι που προκαλεί ήδη αντιδράσεις για διαφόρους (δικαιολογημένους) λόγους, και εξαιτίας αυτής της συζήτηση δεν έχει αποφασισθεί οριστικά ακόμη ποιος και πως θα τρέξει το σχέδιο.
Ακόμη τρία έργα αφορούν στην καρδιά της προστασίας της βιοποικιλότητας (και της κοινοτικής νομοθεσίας). Πρόκειται για το Υποέργο «Αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός της υποδομής των μονάδων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών», το υποέργο «Δημιουργία εθνικού συστήματος μόνιμης παρακολούθησης ειδών και τύπων οικοτόπων» και το υποέργο «Δημιουργία εθνικού συστήματος επιτήρησης των προστατευόμενων περιοχών». Οι τρεις αυτές εμβληματικές, για την ιστορία της χώρας, δράσεις προτείνεται να έχουν προϋπολογισμό 72 εκατομμυρίων ευρώ! Πρόκειται για μοναδική στα χρονικά χρηματοδότηση για προστασία της φύσης και μάλιστα με ορίζοντα ολοκλήρωσης μέσα σε πέντε χρόνια! Θυμίζουμε ότι επί δεκαετίες, οι φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών έχουν σοβαρό θέμα χρηματοδότησης, αφού εξαρτώνται στην πραγματικότητα από το πόσα ευρωπαϊκά έργα θα μπορέσουν να κερδίσουν… Τώρα, η Ελλάδα αποφασίζει να επενδύσει σε υποδομές, και μάλιστα σύγχρονες, ώστε μαζί με τη δημόσια χρηματοδότηση που θα έχει ο νεοσύστατος ΟΦΥΠΕΚΑ, που συγκεντρώνει όλους τους φορεί διαχείρισης, να υπάρχει όχι μόνο δομή και προσωπικό αλλά και κεφάλαιο για επενδύσεις που θα καταστήσουν πλήρως λειτουργικούς τους φορείς. Παράλληλα, η χώρα θωρακίζεται απέναντι στην κακή εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας, αφού αποκτά πλέον υψηλής τεχνολογίας εξοπλισμό (όπως κάμερες, δίκτυα τηλεπικοινωνιών και αποθήκευσης δεδομένων, κτιριακές εγκαταστάσειες – βιοκλιματικές, εξοπλισμό επικοινωνίας, μέχρι και ραντάρ και drones για επιτήρηση) ενώ παράλληλα προχωρά και η αναβάθμιση των υπρεσιών που χρησιμοποιούν οι πολίτες, με επενδύσεις στα κέντρα ενημέρωσης επισκεπτών, σε οπτικοακουστικό εξοπλισμό, εκαπιδευτικές δράσεις κλπ, με στόχο την ευαισθητοποίηση. Παράλληλα θα συστηματοποιηθεί η επιστημονική έρευνα και γνώση πάνω στα απειλούμενα και προστατευόμενα είδη, με σταθερές κεντρικές δομές και διαδικασίες, αντί της adhoc διαδικασίας που ακολουθούνταν μέχρι τώρα από όποιον φορέα μπορούσε και όποτε είχε χρήματα…
Τέλος, για το πολύτιμο και γνωστό Θαλάσσιο Πάρκο της Αλοννήσου, που αποτελεί τη γνωστότερη θαλάσσια περιοχή Natura της χώρας, με σήμα τη φώκια monachus monachus, case-study επιτυχίας αλλά και Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο, προβλέπεται να ενταχθεί ειδική δράση στο Ταμείο Ανάκαμψης. Πρόκειται για το υποέργο «Αναβάθμιση του θαλάσσιου ερευνητικού κέντρου Γέρακα στην Αλόννησο» με προϋπολογισμό 5.000.000 ευρώ. Εκεί τα σχέδια είναι μεγαλεπήβολα, κυρίως στην εμβάθυνση του έργου που γίνεται μέχρι σήμερα, με στόχο τη διεθνή αναγνώριση και καθιέρωση. Η κυβέρνηση στοχεύει να χρησιμεύσει ως πραγματικό, λειτουργικό, πετυχημένο παράδειγμα για την προστασία και τη διατήρηση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων σε μεσογειακό επίπεδο μέσω κοινών πολυεθνικών έργων.
Το Marine Center θα φιλοξενήσει ερευνητές και μαθητές από όλο τον κόσμο, ενώ θα διοργανώσει ειδικές ημέρες και συνέδρια και θα λειτουργεί ως κέντρο εκπαίδευσης και πρακτικής για μαθητές σχολών θαλάσσιας βιολογίας. Η έμφαση θα δοθεί σε δράσεις που σχετίζονται με την αλιεία (αλιευτική πίεση και υπεραλίευση, κατανομή αποθεμάτων, αξιολόγηση της κατάστασής τους), την κλιματική αλλαγή (ξενικά είδη, απότομες αλλαγές κλιματικών παραμέτρων) και τις νέες χρήσεις στον θαλάσσιο χώρο (υδατοκαλλιέργεια, εγκαταστάσεις πετρελαίου, ανεμογεννήτριες κλπ), προάγοντας την έρευνα, την επιστημονική παρακολούθηση και την εκπαίδευση.
14 εκατ. Ευρώ για δύο πασίγνωστα και αναγκαία έργα
Ακόμη δεκατέσσερα εκατομμύρια ευρώ έχουν προταθεί για δύο έργα που πιθανόν να χαρακτηριστούν εμβληματικά στην πορεία, αφού επιλύουν πασίγνωστα προβλήματα και έχουν απασχολήσει πολλάκις την επικαιρότητα, τα media και ιδίως τις τοπικές κοινωνίες. Πάντα στον τομέα της προστασίας της φύσης, της βιοποικιλότητας και των προστατευόμενων περιοχών.
Το πρώτο και μεγαλύτερο υποέργο αφορά την «αποκατάσταση αναβαθμίδων που σχετίζονται με την προστασία της βιοποικιλότητας». Με προϋπολογισμό 10 εκατ. Ευρώ, η Πολιτεία σχεδιάζει να ανακατασκευάσει τις γνωστές μας πεζούλες, τις χαρακτηριστικές στην ελληνική περιφέρεια (κυρίως την άνυδρη και με μικρή δασοκάλυψη) αναβαθμίδες προστασίας των εδαφών! Οι λεγόμενες πεζούλες (ή ακρολιθιές) ήταν στο παρελθόν το βασικό πράγμα που έβλεπες σε αγροτικές εκτάσεις σε απότομες πλαγιές και όρη στα νησιά. Αυτές οι αναβαθμίδες που είναι δομές ξηράς πέτρας χωρίς κονίαμα, χρησιμοποιούνται από την αρχαιότητα στη μεσογειακή γεωργία μικρής κλίμακας. Εκτός αυτού, προσφέρουν επίσης πολλαπλά οφέλη, όπως συμβολή στη διατήρηση της βιοποικιλότητας (ερπετά, θηλαστικά, ασπόνδυλα κ.λπ.), μείωση του φαινομένου της διάβρωσης, μείωση της απορροής της επιφάνειας (δράση κατά των πλημμυρών και εμπλουτισμός νερού). Η δράση προβλέπει την αποκατάσταση παλαιών αναβαθμίδων που έχουν καταστραφεί, με προτεραιότητα στις περιοχές όπου παρουσιάζονται προβλήματα διάβρωσης και τη δημιουργία νέων σε κεκλιμένα πεδία που έχουν σχηματιστεί με χωματουργικά μηχανήματα χωρίς την παρουσία γυψοσανίδων ή άλλων τεχνικών κατασκευών.
Το δεύτερο έργο μπορεί να είναι μικρότερο αλλά ίσως έχει την μεγαλύτερη απήχηση, εν τέλει, με όρους επικοινωνίας. Με προϋπολογισμό 4 εκατ. Ευρώ, η Κυβέρνηση πρότεινε το υποέργο «Προστασία αγρίων πτηνών από δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας». Πρόκειται για την κρατική απάντηση στις συνεχιζόμενες αντιδράσεις στην εγκατάσταση ΑΠΕ και δικτύων σε περιοχές Natura. Το προτεινόμενο υποέργο περιλαμβάνει δύο τύπους παρεμβάσεων:
– Εγκατάσταση μονωτήρων σε πόλους μεσαίας τάσης Εγκατάσταση σημαντήρων / ανακλαστήρων σε γραμμές μετάδοσης ισχύος
– Υπόγεια δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε επιλεγμένα σημεία σε προστατευόμενες περιοχές.
Αυτές οι ενέργειες θα μειώσουν τη συχνότητα θανάτωσης και τραυματισμού πτηνών, ιδίως ειδών προτεραιότητας και μεταναστευτικών ειδών από ηλεκτροπληξία και συγκρούσεις. Ένα ακόμη όφελος, που δεν προέβλεψε η αρχική ανάλυση της κυβέρνησης, αλλά μπήκε μετά τις καταστροφές της κακοκαιρίας «Μήδεια» στο μυαλό όλων είναι η αύξηση της ανθεκτικότητας του ηλεκτρικού δικτύου σε αυτές τις περιοχές από τις φυσικές καταστροφές.
Και άλλες πράσινες δράσεις βιοποικιλότητας
Μέσα από τον συγκεκριμένο πυλώνα χρηματοδότησης μαθαίνουμε ότι θα υπάρξουν παράλληλα κάποιες ακόμη σημαντικές – και εμβληματικές, ίσως – δράσεις στον τομέα της φύσης και της βιοποικιλότητας. Υπάρχουν τουλάχιστον 4 ακόμη προτεινόμενα υποέργα συνολικού ύψους 24 εκατομμυρίων ευρώ που μας λένε ότι θα κάνουν μεγάλη αίσθηση, καθώς αναφέρονται σε θέματα που η Ελλάδα μάλλον είναι καθυστερημένη σε σχέση με τις άλλες χώρες. Ωστόσο οι πηγές μας δεν ήθελαν να επεκταθούν πέρα από το ότι θα αφορούν δράσεις που θα μπορούν να «χαρούν» όλοι οι Έλληνες – και ίσως γνωρίζουν καλά ορισμένες από αυτές….
Τα επόμενα βήματα
Όπως αποκαλύψαμε ήδη, η τελική λίστα των έργων και τα χρήματα που θα αντιστοιχούν σε καθεμία είναι σε φάση αλλαγών από την κυβέρνηση, προκειμένου να οριστικοποιηθεί το τελικό Ελληνικό Σχέδιο μετά τις παρατηρήσεις της Κομισιόν (που αποκαλύψαμε επίσης).
Αυτή τη στιγμή υπάρχει μια διελκυστίνδα μεταξύ των αρμόδιων υπουργείων, της επιτελικής δομής του Ταμείου Ανάκαμψης υπό τους Σκυλακάκη – Μανζτούφα και μεγάλων των συμβουλευτικών εταιρειών που έχει «μισθώσει» το ΥΠΟΙΚ.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, υπάρχει κατεύθυνση για προώθηση κατά το δυνατόν περισσότερο των έργων ΣΔΙΤ, που μένει να δούμε αν και πως θα εφαρμοστεί στον τομέα του περιβάλλοντος, της κλιματικής αλλαγής και της βιοποικιλότητας, αφού δεν υπάρχει αντίστοιχη τεχνογνωσία στη χώρα μας – και είναι εξαιρετικά περιορισμένη διεθνώς. Νεότερες πληροφορίες αναφέρουν ότι στο ΥΠΟΙΚ εξετάζουν με λεπτομέρεια τα σχέδια και την ωριμότητά τους, σύμφωνα με τις κοινοτικές οδηγίες, και στην πορεία «κόβονται« έργα που αρχικά είχαν προταθεί από την Ελλάδα στις Βρυξέλλες. Ωστόσο σημειώνουμε ότι αποτελεί κεντρική πολιτική επιλογή της ΕΕ – και νομικά δεσμευτική προϋπόθεση – το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας να είναι πράσινο (με 37% τουλάχιστον κλιματικά θετικές δράσεις) και ψηφιακό (με 20% δράσεις ψηφιακού μετασχηματισμού). Επομένως τα περιβαλλοντικά σχέδια μάλλον κινδυνεύουν λιγότερο από άλλα, καθώς θα είναι εξαιρετικά δύσκολο για τους διάφορους επιτελείς να δικαιολογήσουν «κόψιμο» πράσινων έργων, όπως είναι αυτά της βιοποικιλότητας, για να εντάξουν άλλα με λιγότερο πράσινη διάσταση (όπως κατάρτισης, εκπαίδευσης, άμυνας, υποδομών κλπ)
Το τελικό σχέδιο της κυβέρνησης, μαθαίνουμε, στόχος είναι να οριστικοποιηθεί εντός Μαρτίου και να κατατεθεί στα τέλη του μήνα στις Βρυξέλλες, αλλά αυτό μένει να αποδειχθεί ότι είναι ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα
Πηγή economix.gr
